Τα Νόμπελ Ειρήνης και το παράδοξο με τον Άλφρεντ Νόμπελ

ΟΠΩΣ είναι γνωστό, το Νόμπελ Ειρήνης για το 2013, δόθηκε τελικά χθες στον Διεθνή Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων. Κατανοητοί οι λόγοι προφανώς, αφού θέλουν να στείλουν το μήνυμα για την καταστροφή των χημικών όπλων στον πλανήτη, μια κίνηση την οποία αποδέχτηκε η κυβέρνηση Άσαντ στη Συρία. Κατά καιρούς, το Νόμπελ Ειρήνης έχει δοθεί σε ανθρώπους, των οποίων το έργο τους για την Ειρήνη έχει αμφισβητηθεί έντονα, όπως στους προέδρους των ΗΠΑ, Τζίμι Κάρτερ και πρόσφατα τον Μπαράκ Ομπάμα.

            Το παράδοξο με το βραβείο Νόμπελ, είναι ο ίδιος ο Άλφρεντ Μπέρναρντ Νόμπελ (1833-1896), ο οποίος το καθιέρωσε. Σουηδός μηχανικός και βιομήχανος, γιος επίσης μηχανικού και βιομηχάνου, ο οποίος εφηύρε την υποβρύχια νάρκη. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη χημεία και κυρίως με τις εκρηκτικές ύλες. Τελειοποίησε τον τρόπο παρασκευής της νιτρογλυκερίνης και ίδρυσε εργοστάσιο παραγωγής της σε μεγάλες ποσότητες. Για την αποφυγή των εκρήξεων πέτυχε την παρασκευή δυναμίτιδας με πυριτική γη, εφεύρεση που διαδόθηκε σύντομα σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική. Το 1873 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου εφηύρε την νεοδυναμίτιδα ή ζελατοδυναμίτιδα (1875) και την πολεμική άκαπνη πυρίτιδα (βαλλιστίτιδα, 1888). Το 1889 πούλησε την εφεύρεση του αυτή στην ιταλική κυβέρνηση και το1891 εγκαταστάθηκε στο Σαν Ρέμο της Ιταλίας, όπου ίδρυσε χημικό εργοστάσιο. Έλαβε πολλά διπλώματα ευρεσιτεχνίας και απέκτησε μεγάλη περιουσία, μεγάλο τμήμα της οποίας διέθεσε για φιλανθρωπικούς και ερευνητικούς σκοπούς σε διάφορα ιδρύματα. Με το υπόλοιπο της περιουσίας του καθιέρωσε τα ομώνυμα βραβεία Νομπέλ.

            Δεν είναι παράδοξα όλα αυτά; Ένας κατασκευαστής όπλων να καθιερώνει βραβεία, μέσα από τα οποία βραβεύονται ενέργειες για την Ειρήνη και άλλα επιτεύγματα της επιστήμης; Και δεν είναι παράδοξο ότι μέρος των χρημάτων από τα όπλα που εφηύρε, κατασκεύασε και πούλησε να διατίθενται για φιλανθρωπικούς και ερευνητικούς σκοπούς καθώς και ενέργειες για την Ειρήνη; Σαφώς και είναι… Και αποδεικνύεται για άλλη μια φορά, αυτό που έλεγε ο μεγάλος σκοτεινός φιλόσοφος Ηράκλειτος: «Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστί, πάντων δε βασιλεύς. Και τους μεν θεούς έδειξε, τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε, τους δε ελευθέρους.»

            Με βάση τη διαθήκη του Νόμπελ, το βραβείο Νόμπελ θα πρέπει να δίνεται «στο πρόσωπο που είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην αδελφοποίηση των εθνών, στην κατάργηση ή τη μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων και στη διεξαγωγή και προώθηση ειρηνευτικών διαδικασιών». Η επιλογή των βραβευθέντων δημιουργεί κατά καιρούς αντιδράσεις, καθώς επιλέγονται πρόσωπα που παλαιότερα είχαν προωθήσει τη βία σαν μέσο επίλυσης διαφορών και στη συνέχεια ακολούθησαν επιλεκτικά ειρηνικές μεθόδους για να επιτευχθεί η ειρήνη.

            Το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, συχνά δημιουργεί αντιδράσεις, όπως όταν δόθηκε στον Τζίμι Κάρτερ και στον Μπαράκ Ομπάμα, αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για παράδειγμα, ως αιτιολογία για τον Τζίμι Κάρτερ αναφέρεται: Για την επί δεκαετίες προσπάθεια του να βρει ειρηνικές λύσεις σε διεθνείς διαμάχες, να προάγει τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα και να προωθήσει την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Ενώ στον Μπαράκ Ομπάμα δόθηκε για τις εξαιρετικές προσπάθειές του να ενδυναμώσει τη διεθνή διπλωματία και τη συνεργασία μεταξύ των λαών.

            Το Νόμπελ Ειρήνης έχει δοθεί επίσης ταυτόχρονα στον Γιασέρ Αραφάτ, τον Σιμόν Πέρες και τον Γιτζάκ Ράμπιν, για τον ρόλο τους στις ειρηνευτικές συνομιλίες ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστινίους, ασχέτως αν οι δύο τελευταίοι ως Ισραηλινοί στρατιωτικοί και πολιτικοί, συνετέλεσαν στην μείωση της γης των Παλαιστινιών από το Ισραήλ.

            Είναι πολλά τα γεγονότα που μπορεί να αναφέρει κανείς. Όμως αυτό που φαίνεται να συνάγεται από τον τρόπο που μοιράζονται τα Νόμπελ Ειρήνης, αποτελούν συνήθως, μία μόνο συγκεκριμένη στιγμή στην ιστορία αυτών των ανθρώπων και όχι στο σύνολο του έργου τους, που θα μπορούσε να είναι διαφορετικό. Κάτι δηλαδή σαν τη ζωή του Άλφρεντ Νόμπελ.