ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ «ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ» ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Λίγοι ξέρουν ότι υπάρχει στην πόλη ένας «Πολυδεύκης»

Η συμμετοχή σε θεραπευτικά προγράμματα, οι αγωνίες για το αν γίνουν ποτέ καλά, οι εκμυστηρεύσεις!

Του Θανάση Πολυμένη

Από παλαιότερη δεντροφύτευση στην Καλλίφυτο.

ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Ημέρας «Πολυδεύκης» για άτομα με ψυχικές διαταραχές, είναι μια δομή εξειδικευμένης υποστήριξης ενήλικων ατόμων και απευθύνεται σε άτομα που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές. Ιδρύθηκε από την Εταιρεία Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Αποκατάστασης (ΕΨΥΚΑ), η οποία αποτελεί νομικό πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Στη Δράμα λειτουργεί από τον Μάρτιο του 2005 και εντάσσεται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού προγράμματος «Υγεία Πρόνοια 2000-2006»

Σκοπός του Κέντρου Ημέρας

            Η εφημερίδα μας μίλησε με την επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου Ημέρας «Πολυδεύκης» Δράμας, την ψυχολόγο κα. Θάλεια Κοτσαμπασίδου και προσπαθήσαμε να κάνουμε ένα μικρό αφιέρωμα στην ενδιαφέρουσα αυτή μονάδα ψυχικής  υγείας.

            Σκοπός του Κέντρου Ημέρας, είναι η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των μελών μέσα από τη λειτουργική τους αυτονόμηση, καθώς και η συνεργασία με το οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.

            Στην ομάδα των επαγγελματιών που εργάζονται στο Κέντρο Ημέρας (Κ.Η.) «Πολυδεύκης», συμπεριλαμβάνονται επαγγελματίες ψυχικής υγείας όπως: ψυχολόγος, κοινωνική λειτουργός, εργοθεραπεύτρια, εκπαιδεύτριες κτλ. Από το Κ.Η. ωφελούνται ενήλικες οι οποίοι το επισκέπτονται καθημερινά πλην Σαββάτου και Κυριακής, ενώ προϋπόθεση αποτελεί η απαραίτητη ιατρική παρακολούθηση των ασθενών. Η παραπομπή των ασθενών γίνεται είτε μέσω ψυχιάτρων του Νοσοκομείου, είτε από άλλους φορείς ψυχικής υγείας ή και ιδιώτες ψυχιάτρους και ψυχολόγους, είτε ακόμα και αυτοπαραπομπή του ιδίου του ασθενούς.

Δραστηριότητες εντός του "Πολυδεύκη"

Υπηρεσίες και ωφελούμενοι

            Όπως μας εξηγεί η επιστημονική υπεύθυνη του Κ.Η. κα. Κοτσαμπασίδου, σε γενικές γραμμές οι υπηρεσίες που προσφέρονται είναι: Θεραπευτική – υποστηρικτική ομάδα των μελών τους. Κοινωνική επανένταξη – συμβουλευτική υποστήριξη οικογένειας. Εργοθεραπεία (βελτίωση καθημερινών δραστηριοτήτων, αυτόνομη διαβίωση, ατομική φροντίδα). Εναλλακτικές θεραπευτικές δραστηριότητες μέσω των εικαστικών και του θεάτρου. Εορταστικές εκδηλώσεις, οργανωμένες εκδρομές με λεωφορείο της μονάδας και λειτουργία κοινωνικής λέσχης.

            Τα μέλη που επισκέπτονται το Κ.Η. «Πολυδεύκης», διαμένουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον και φιλοξενούνται από τις 09.00 έως και 13.00 όπου παρακολουθούν και συγκεκριμένο θεραπευτικό ομαδικό πρόγραμμα, ενώ υπάρχει και δυνατότητα ατομικών επισκέψεων μέσω των οποίων μπορούν να γίνουν συμβουλευτικές, ενίσχυση κοινωνικών δεξιοτήτων, εκμάθηση δεξιοτήτων που αφορούν στην ατομική υγιεινή κτλ.

            Αυτή τη στιγμή από το Κ.Η. ωφελούνται 28 εγγεγραμμένα μέλη, τα οποία ωφελούνται δωρεάν από τις υπηρεσίες που προσφέρονται. Η μοναδική επιβάρυνση των μελών, είναι όταν θα βγουν μια βόλτα στην κοινότητα μια φορά την εβδομάδα σε κάποια καφετέρια, όπου θα πληρώσουν το ρόφημά τους.

            Από τη στιγμή που θα προσέλθουν στο Κ.Η. το πρωί, μπορούν να ετοιμάσουν τον καφέ τους, παίρνουν όλοι μαζί πρωινό που ετοιμάζει κάθε μέρα και ένας διαφορετικός τρόφιμος, ενώ κάθε Παρασκευή συμμετέχουν στην ομάδα μαγειρικής, όπου μαγειρεύουν και κάνουν γλυκά τα οποία καταναλώνουν οι ίδιοι. Συχνά οι τρόφιμοι κάνουν εκδρομές με το λεωφορείο της μονάδας, όπου επισκέπτονται διάφορα χωριά του νομού, ενώ κάνουν ακόμα και εκπαιδευτικές εκδρομές όπως σε βιοτεχνίες και βιομηχανίες της περιοχής. Με το λεωφορείο επίσης,  μπορούν να πηγαίνουν στους γιατρούς τους, στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας του Νοσοκομείου Δράμας και αλλού.

            Οι ασθενείς που φιλοξενούνται στο Κ.Η. «Πολυδεύκης», πάσχουν από ψυχικές διαταραχές και κυρίως σχιζοφρένεια και διπολική διαταραχή. Σε μια συζήτηση που είχαμε με την επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου και ψυχολόγο κα. Θάλεια Κοτσαμπασίδου, μαθαίνουμε πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία.

Τα άτομα με ψυχικές διαταραχές μπορούν να βιώνουν κανονικά και φυσιολογικό στο οικογενειακό τους περιβάλλον;

«Ναι, μπορούν να ζουν στον οικογενειακό τους περιβάλλον όπως όλοι. Ορισμένοι μάλιστα από αυτούς, έχουν τις δικές τους οικογένειες, έχουν παιδιά και παρ’ όλα αυτά έρχονται και παρακολουθούν το θεραπευτικό πρόγραμμα. Για παράδειγμα, έχουμε άτομα με διπολική διαταραχή που ωφελούνται από το θεραπευτικό πρόγραμμα του Κ.Η. ενώ όταν φεύγουν από εδώ γυρίζουν στην οικογένεια και το σπίτι τους. Γενικότερα, τα άτομα που έρχονται στον «Πολυδεύκη», έχουν καλό λειτουργικό επίπεδο, γιατί κυρίως έρχονται μόνοι τους. Κανένα από τα μέλη μας δεν εργάζεται και οι περισσότεροι είτε παίρνουν κάποιο επίδομα από την Πρόνοια, είτε κάποια σύνταξη.»

Πώς απασχολούνται στον «Πολυδεύκη»;

            «Το πρόγραμμα αρχίζει από τις 09.00 το πρωί, αλλά αρκετά από τα μέλη έρχονται ήδη από τις 08.00, καθώς το Κ.Η. τους είναι απαραίτητο, καθώς είναι ο μόνος τρόπος για να βγουν από το σπίτι τους. Εν ολίγοις αισθάνονται σαν να είναι στο σπίτι τους. Στο καθημερινό τους πρόγραμμα, κάνουν τον καφέ τους, ετοιμάζουν το πρωινό τους και από τις 09.30 αρχίζει το θεραπευτικό πρόγραμμα με τη συμμετοχή τους σε διάφορες ομάδες εκπαιδευτικού ή ψυχαγωγικού χαρακτήρα.

            Στην θεραπευτική ομάδα, τα μέλη μπορούν να μιλάνε μεταξύ τους για το τι τους απασχολεί, για τα συναισθήματά τους, για τα προβλήματά τους. Σε μια άλλη ομάδα, μπορούν να μαθαίνουν κοινωνικές δεξιότητες, καθώς τα περισσότερα άτομα υστερούν σ’ αυτό και είναι μια ευκαιρία να μάθουν, όπως π.χ. να λένε ένα απλό ευχαριστώ και παρακαλώ. Να μπαίνουν σε έναν χώρο και να χαιρετούν, να λένε μια καλημέρα.

            Απώτερος στόχος, τα άτομα αυτά να γίνουν αποδεκτά και να μπορούν να ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο. Και σ’ αυτό το σημείο συμβάλλουν ιδιαίτερα τα μέσα ενημέρωσης. Σε αντίθεση με τα Ειδικά Σχολεία για τα παιδιά με νοητική υστέρηση, όπου ο κόσμος είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένος. Η αλήθεια είναι ότι με τους ενήλικες ο κόσμος τρομάζει περισσότερο και είναι επιφυλακτικοί με την ψυχική ασθένεια.»

Με τη δική σας πείρα, στις διάφορες επισκέψεις που κάνετε πώς αντιμετωπίζει ο κόσμος τα άτομα με ψυχικές διαταραχές;

            «Η γενικότερη εικόνα απέναντι στην ψυχική ασθένεια έχει βελτιωθεί σημαντικά Και γενικότερα νομίζω ότι οι Δραμινοί είναι ανοικτοί σ’ αυτό το θέμα. Νομίζω ότι η Δράμα έχει ένα συν σ’ αυτόν τον τομέα. Θεωρώ ότι η Δράμα είναι πολύ τυχερή με το Κ.Η. «Πολυδεύκης». Να σκεφτείτε ότι στην Καβάλα ή στις Σέρρες δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο ούτε και σε όλη την Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας-Θράκης. Το επόμενο Κέντρο Ημέρας βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη. Και είναι λυπηρό ότι ο κόσμος δεν γνωρίζει τον «Πολυδεύκη».

Είναι αρκετό ένα τέτοιο Κ.Η. όπως ο «Πολυδεύκης» για τη Δράμα;

«Όχι, δεν είναι αρκετό. Έχουμε ένα δυναμικό μέχρι 30 άτομα. Θεωρώ βέβαια ότι είναι υπερβολικός ο αριθμός για τον χώρο μας, γιατί δύσκολα γίνονται οι ομάδες, για να μπορούμε να λειτουργήσουμε και να έχουμε μια ποιότητα στη δουλειά μας. Παρ’ όλα αυτά όμως, νομίζω ότι γίνεται πολύ καλή δουλειά σύμφωνα με τα μέσα μας».

Με τι ασχολούνται κυρίως οι τρόφιμοι στις ομάδες;

            «Ανάμεσα στις διάφορες ομάδες, υπάρχει μία που εκδίδει μια μικρή εφημερίδα ανά τρίμηνο, όπου γράφουν τα μέλη του Κ.Η. Τα κείμενα επιμελείται η συντονίστρια της ομάδα. Υπάρχει επίσης ομάδα ανάγνωσης, καλλιτεχνικών, ζωγραφικής και ομάδα DVD όπου επιλέγουν αγαπημένες ταινίες τους και τις βλέπουν. Μετά το τέλος της ταινίας μπορούν να συζητήσουν γι’ αυτήν, να προβληματιστούν, όπως το ίδιο κάνουν και με την ομάδα ανάγνωσης όπου διαβάζουν διάφορα άρθρα από εφημερίδες όπως και από την εφημερίδα σας, τον «Πρωινό Τύπο».

            Στην ομάδα των ηλεκτρονικών υπολογιστών μαθαίνουν πλοήγηση στο διαδίκτυο, όπου συνήθως ακούνε τραγούδια ή διαβάζουν διάφορες πληροφορίες που τους ενδιαφέρουν. Μια φορά την εβδομάδα κάνουν εκδρομές σε διάφορα σημεία της πόλης και του νομού. Στόχος και σκοπός είναι να παραμένουν ενεργά μέλη και να συμμετέχουν σε διάφορες εκδηλώσεις της κοινότητας. Όπως για παράδειγμα όταν συμμετέχουν στην «Ονειρούπολη» και το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους με διάφορες εκθέσεις ζωγραφικής, ψηφιδωτού κτλ. Η έκθεση που γίνεται στα πλαίσια του Φεστιβάλ, είναι από τις μεγαλύτερες, καθώς λειτουργεί στον χώρο του Κέντρου και ο κόσμος έχει την ευκαιρία να μας επισκεφθεί και να δει από κοντά.»

Τα άτομα αυτά στις ομάδες που έχετε και κυρίως όταν συζητούν μεταξύ τους, εκθέτουν προβλήματά τους, εξομολογούνται καταστάσεις και συναισθήματα;

            «Ναι, έχουν μάθει να εξομολογούνται καταστάσεις και συναισθήματα. Πολύ συχνά μάλιστα εκμυστηρεύονται με ρωτούν: (Θάλεια, γιατί να είμαι εγώ έτσι; Θα γίνω ποτέ καλά; Θα μπορέσω να κάνω οικογένεια;) Καταθέτουν συναισθήματα τα οποία πολλές φορές μας σοκάρουν, δυνατά και έντονα. Πολλές φορές, πέρα από την εμπειρία που έχει κάποιος, έρχεται σε δύσκολη θέση και σοκάρεται.

            Γενικότερα όμως για να βγάλουν συναισθήματα, χρειάζεται πάρα πολύ δουλειά προκειμένου να δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ μας.»

Θα μπορούσατε να μου πείτε μια ιδιαίτερα χαρακτηριστική περίπτωση που έβγαλε έντονα συναισθήματα;

«Μια πολύ δυνατή στιγμή ήταν από μια άσκηση που είχαμε κάνει με κεντρικό θέμα, να γράψουμε ένα γράμμα σε ένα αγαπημένο άτομο που έχει χαθεί, είτε έχει φύγει, λέγοντας κάποια λόγια που δεν προλάβαμε να του πούμε. Ένα μέλος αναφέρθηκε σε μια θεία του η οποία ουσιαστικά αυτή το μεγάλωσε. Σε κάποιο σημείο έγραφε: Λυπάμαι πάρα πολύ γιατί δεν σου είπα ποτέ ευχαριστώ γι’ αυτά που μου πρόσφερες. Δεν σου είπα ποτέ σ’ αγαπώ.

Είναι κάποιες λέξεις τις οποίες λένε πολύ δύσκολα. Πόσο μάλλον όταν αυτό το άτομο ήταν μονίμως κλεισμένο στο σπίτι του, χωρίς κοινωνικές επαφές. Ακόμα και σήμερα, από την Παρασκευή που φεύγει μέχρι την Δευτέρα που θα ανοίξει το Κ.Η., κάθεται στο σπίτι του και βλέπει τηλεόραση και δεν βγαίνει ούτε στο πεζοδρόμιο. Πόσο μάλλον που καταφέραμε αυτό το άτομο και μοιράστηκε τόσο δυνατά συναισθήματα. Νομίζω ότι αυτό ήταν ένα δυνατό συναίσθημα που έχουμε βιώσει εδώ.»

Πώς απαντάει κάποιος σ’ αυτά τα ερωτήματα, του αν θα γίνει καλά ή αν θα κάνει οικογένεια;

            «Ποτέ δεν απαντάς ευθέως, αλλά με άλλους τρόπους: (Θα μπορείς να είσαι πολύ καλύτερα, ήδη είσαι πολύ καλύτερα, θα συνεχίσεις να  παίρνεις την αγωγή σου και θα προσπαθείς να είσαι πολύ καλύτερα).

Ένας από τους μεγάλους φόβους των ασθενών είναι να μην μπουν στο ψυχιατρείο. Οπότε όταν είμαστε σε ένα συγκεκριμένο και σταθερό πρόγραμμα, μειώνονται οι υποτροπές για άτομα που έμπαιναν στο ψυχιατρείο. Εδώ το έχουμε καταφέρει αυτό και έχουμε μειώσει σημαντικά τις υποτροπές. Οπότε τα παιδιά το γνωρίζουν αυτό και λένε συχνά: (Θάλεια, αν δεν έρθω στο Κέντρο Ημέρας, ίσως πάω στο ψυχιατρείο). Πολλές φορές τους λέμε να έρχονται να παρακολουθούν σταθερά το πρόγραμμα, διαφορετικά κάθονται στο σπίτι τους και κάνουν διαρκώς αρνητικές σκέψεις. Εδώ έρχονται, ξεχνιούνται, μιλάνε με άλλα άτομα, συμμετέχουν στις ομάδες και δεν σκέφτονται αρνητικά. Γιατί είναι χαρακτηριστικό ότι η σχιζοφρένεια φέρνει παρανοϊκές ιδέες και ακουστικές ψευδαισθήσεις, οπότε το πρόγραμμα τους βοηθάει να μειώνονται τα συμπτώματα.»

Εμείς που είμαστε έξω απ’ όλη αυτή την κατάσταση, πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα άτομα με ψυχικές διαταραχές και να φερθούμε σωστά;

«Νομίζω ότι το πιο σημαντικό είναι να ενημερωθεί κανείς γύρω από την ψυχική ασθένεια. Δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη μεταχείριση. Πολλές φορές, το πιο εύκολο, είναι να τους κρίνουμε και να τους χαρακτηρίσουμε ως τρελούς. Η προκατάληψη είναι παιδί της άγνοιας, λέμε.

Το καλύτερο είναι να του φερθείς σωστά, να του μιλήσεις κανονικά. Αυτό έχουν ανάγκη αυτοί οι άνθρωποι. Την αποδοχή. Όταν παίρνουν την φαρμακευτική αγωγή τους, είναι σε ένα σταθερό πρόγραμμα. και είναι σε μια σταθερή πορεία με την υγεία τους. Εμείς εδώ τους αντιμετωπίζουμε σαν να έχουν μια οποιαδήποτε ασθένεια. Όπως ένας διαβητικός που παίρνει την αγωγή του, το ίδιο είναι κι αυτοί.»

Οι οικογένειες που έχουν άτομα με ψυχικές διαταραχές, πώς το αντιμετωπίζουν;

«Για τις οικογένειες, όταν έρχονται εδώ τα άτομα αυτά, είναι μια μεγάλη ψυχική αποφόρτιση. Τα τελευταία χρόνια, επειδή είναι της μόδας πλέον οι ψυχικές ασθένειες, γνωρίζουν πολλά οι οικογένειες. Υπάρχουν όμως περιστατικά που αναφέρουν οι οικογένειες, ότι δεν ήθελαν να το αποδεχθούν. Είναι πολύ δύσκολο να αποδεχθούν ότι έχουν ένα άτομο ψυχικά άρρωστο στο σπίτι τους. Γιατί εδώ υπάρχει και το εγωιστικό κομμάτι του κάθε γονιού, που αναρωτιέται, γιατί το δικό του παιδί να είναι άρρωστο ή πολλές φορές λένε ότι του έκαναν μάγια, ότι είναι κατά του Θεού, άλλες φορές νομίζουν ότι οι γονείς κάνουν κάτι κακό ρίχνοντας ευθύνες στον εαυτό τους. Γι’ αυτό και ίσως κάποιες φορές καθυστερούν να ζητήσουν βοήθεια, ενώ μέχρι τελευταία ήταν και παραμένει ακόμα ως ένα βαθμό, ταμπού να πας σε ψυχίατρο ή σε ψυχολόγο.

Εδώ στον «Πολυδεύκη» έχουμε και ομάδες γονέων. Συζητάμε όλοι μαζί, πώς αντιμετωπίζει ο καθένας το παιδί του στο σπίτι και αυτό βοηθάει πάρα πολύ. Όταν είχαμε ξεκινήσει πριν μερικά χρόνια με τις ομάδες γονέων, ερχόταν μόνο δύο άτομα. Με το πέρασμα των χρόνων άρχισαν να έρχονται τα μέλη, ενώ ακόμα και σήμερα δεν έχουμε καταφέρει να έχουμε απαρτία. Φοβούνται να εκτεθούν. Όμως αυτή η έκθεση λειτουργεί θεραπευτικά για πολλούς. Το λένε και οι ίδιοι ότι αισθάνονται καλύτερα όταν μιλάνε. Κάποιος που μπορεί να πει πώς ακριβώς αντιμετωπίζει αυτός το παιδί του, τότε κάποιος άλλος μπορεί να πάρει κάποιες ιδέες για την αντιμετώπιση του δικού του παιδιού.»

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι φωτογραφίες δόθηκαν από το Κέντρο Ημέρας και είναι χαρακτηριστικές της καθημερινότητας των μελών του.