Ένας παγκόσμιος Άγιος που καταπατά πολιτισμικές αξίες!

Πολλές φορές στην εποχή μας – τώρα πια, φτάνουμε στο σημείο να διαμαρτυρόμαστε ότι οι γιορτινές ημέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς έχουν εμπορευματοποιηθεί πλήρως. Κι εδώ που τα λέμε, αυτή είναι η αλήθεια.
Διαμαρτυρόμαστε, σε γενικό επίπεδο κυρίως, ότι οι μέρες αυτές έπαψαν να εορτάζονται παραδοσιακά. Χωρίς βεβαίως πολλές φορές να ξέρουμε τι ακριβώς σημαίνει «παραδοσιακός εορτασμός» των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.
Γενιές ολόκληρες μεγαλώσαμε με τον «Μίκυ Μάους», τον «Ντόναλντ Ντακ», τον «Ποπάυ» και το σπανάκι του, τον «Superman» και δεκάδες άλλους ήρωες των αμερικανικών κόμικς, που πλέον εμείς εδώ στην πολύπαθη Ελλάδα, έχουμε ξεχάσει αν έχουμε κάτι δικό μας να παρουσιάσουμε. Γενιές ολόκληρες μεγαλώσαμε μεταπολεμικά στην Ελλάδα, με εκείνον τον χοντρό χαμογελαστό τύπο, με την κόκκινη στολή και τα λευκά πλούσια μαλλιά και γένια. Με έναν, όχι μόνο ξενόφερτο, «Άγιο Βασίλη» (καλύτερα Σάντα Κλάους να λέμε), αλλά ένα διαφημιστικό προϊόν που εφεύρε η εταιρεία της Coca-Cola και που με επιτυχία πλάσαρε στο κοινό της το 1931. Αυτός ο Αγιοβασίλης, κατάφερε να κατακτήσει τον κόσμο. Κι αναρωτιέται κανείς πώς θα ήταν αυτός, αν τα χρώματα της εν λόγω εταιρείας ήταν πράσινα, γαλάζια ή κίτρινα!
Στη Δύση το πρόσωπο του Αγίου Βασιλείου συνδέθηκε με την ιστορία του Αγίου Νικολάου που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του. Στην ιστορία του Αγίου Νικολάου οι βόρειοι λαοί της Ευρώπης έχουν προσθέσει στοιχεία των δικών τους παραδόσεων (τάρανδοι, έλκηθρο, άστρο του Βορρά, μεγάλες κάλτσες κλπ) μια κουλτούρα που τον συνοδεύει μέχρι και σήμερα. Στα ελληνικά δεδομένα η μετατροπή αυτή φαίνεται να πέρασε περίπου στη δεκαετία του 1950-1960, κυρίως στον αστικό πληθυσμό από τους «συγγενείς» μετανάστες που με τις ευχητήριες κάρτες τους εισήγαγαν τον «Δυτικό» Άϊ-Βασίλη και μαζί του το χιονισμένο και στολισμένο έλατο, σε αντίθεση με το ελληνικό καραβάκι με τα φωτάκια και τις σημαιούλες του.
Αυτός ο κατακόκκινος Αγιοβασίλης λοιπόν, μονοπωλεί τα πάντα τις ημέρες αυτές. Γυρνάει όλο τον κόσμο και μοιράζει δώρα και ευχές. Βέβαια, πανέξυπνα, ο χοντρούλης Άγιος (σε αντίθεση με την ελληνορθόδοξη παράδοση των ...καχεκτικών Αγίων της), κατάφερε να συνθέσει την πραγματικότητα του χριστιανορθόδοξου Αγίου Βασιλείου από την Καισαρεία με τη μυθολογία της βόρειας Ευρώπης, μέσα στον πάμφτωχο πλανήτη του μεσοπολέμου που έβγαινε μόλις από το οικονομικό Κραχ του 1930 και το τέλος του αιματηρού Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Όλος ο γνωστός σήμερα κόσμος, καλοπροαίρετα δέχεται τον Αγιοβασίλη με τα όποια δώρα του, ακόμα κι αν η θρησκεία την οποία υιοθετεί επίσημα ως χώρα, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τον δυτικοχριστιαννό Άγιο. Είναι μια ιστορία εμπορευματοποίησης, η οποία γεννήθηκε στις φτωχές και πολεμόχαρες μέρες του γνωστού πολιτισμένου κόσμου μας, που έμελλε να κατακτήσει τον πλανήτη. Αυτός ο Σάντα Κλάους, σαρώνει τα πάντα σήμερα στο πέρασμά του εδώ και 77 χρόνια. Τίποτα δεν του αντιστέκεται, όπως για παράδειγμα ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος έμεινε να μνημονεύεται στα κάλαντα: «Αη Βασίλης έρχεται... από την Καισαρείαν».
Δεν θα πω βαρύγδουπες κουβέντες του στυλ ότι πρέπει να επιστρέψουμε στην δική μας παράδοση. Ούτε θα πω ότι οι δικές μας παραδόσεις έχουν χαθεί. Όλα αυτά έχουν συνδεθεί μεταξύ τους, έχουν ενσωματωθεί σε μια μορφή που θυμίζει σαλατοποίηση. Το ισχυρότερο βεβαίως είναι αυτό που υπερέχει πάντα σε κάθε εποχή. Σε μερικά χρόνια μπορεί όλα αυτά να παρουσιάσουν τη δική τους πτώση και κάτι διαφορετικό να κάνει την εμφάνισή του και να διεκδικήσει τον χώρο που θα του ανήκει.
Γεγονός είναι πάντως, ότι, αυτή η παγκόσμια ομοιομορφία και η... καταστολή των τοπικών εθίμων, δημιουργούν παράξενα συναισθήματα, οργή πολλές φορές και χάσιμο των πολιτισμικών αξιών των λαών. Βεβαίως, ο καθένας είναι ελεύθερος να γιορτάσει όπως θέλει, να απορρίψει αυτό που δεν του αρέσει, όμως, δεν μπορεί να αποφύγει την ισχύουσα πραγματικότητα, η οποία μονοπωλεί τα πάντα. Και πιστεύω προσωπικά ότι, όλο αυτό, κάποια μέρα θα ξεσπάσει μέσα από μια μορφή που θα θυμίζει πολιτισμική έκρηξη ή επανάσταση. Όχι βεβαίως τον επόμενο χρόνο, αλλά σύντομα...